‘Wat glimmen ze, meneer Hartmann!’ Dat was een opmerking van koningin Beatrix
Nederland kent bedrijven waarvan de huidige merknaam een aantal eeuwen teruggaat. Bierbrouwers als Brand en Grolsch. En in Deventer Bussink Koek. Maar ook een Deventer bedrijf in bliksembeveiliging behoort tot die categorie. Het bedrijf Schaap, bliksembeveiliging en ontstoringstechniek, bestaat dit jaar 240 jaar. Samen met zijn vrouw, bedrijfsleider Ingrid, vertelt directeur-eigenaar Michiel Hartmann, over zijn bedrijf en passie.
Door Marcel Schoemaker
In 1779 vestigde koperslager Philip Ottho Schaap zich in Deventer. Bij een koperslager denk je niet direct aan bliksem, laat staan beveiliging. Hoe begon dat in die tijd?
In 1752 had Benjamin Franklin aangetoond dat bliksem een elektrische ontlading is. Overgewaaid uit Frankrijk werden bliksemafleiders een statussymbool. Op statige gebouwen waar ze als eerste verschenen, hoorden statige en sierlijke koperen bliksemafleiders. Dat werd voor koperslager Schaap de eerste kennismaking met bliksembeveiliging en uiteindelijk het begin van een lange bedrijfsgeschiedenis.
Bliksem heeft altijd iets magisch. Zo oud als de oerknal en indrukwekkend als de Germaanse god Donar. Zat je als kind ook onder de tafel bij een stevige onweersbui?
Nee, echt angst kende ik niet. Wel ontzag. Er waren natuurlijk ook altijd fabeltjes rond bliksem en onweer. Spiegels omdraaien en zo. Maar de stekker uit het stopcontact geldt nog steeds. En de hoofdregel blijft: de grootste kans op blikseminslag is waar een object dominant in de omgeving staat.
Hoe is die fascinatie ontstaan voor de techniek om bliksem te beteugelen?
Wij zijn nog steeds een familiebedrijf. Mijn vader heeft van de laatste Schaap zonder opvolger, de zaak overgenomen en voortgezet. Ik ben zelf afgestudeerd in medische elektronica. Mijn vader zei destijds over opvolging: je moet zelf weten of je dat wilt. Maar ik werd uiteindelijk wel getriggerd voor het vak. Dat was toen ik een keer met hem mee mocht naar het grote belastingkantoor in Apeldoorn. Daar waren bij onweer problemen met de computers. Later heb ik me in de VS verder gespecialiseerd.
Jullie zijn ook Hofleverancier gekoppeld aan het zijn van industrieel erfgoed. Hebben jullie ook de nieuwe bliksemafleiders mogen leveren voor Huis ten Bosch? Of werkt dat niet zo?
Nee, dat werkt niet zo. Vroeger nog wel. We waren in 1929 Hofleverancier geworden maar onder Beatrix is dat wat opgeschoond. We moesten ons predicaat opnieuw aanvragen met zestig andere bedrijven.
Bekende gebouwen waar Schaap bliksemafleiders op staan?
Te veel om op te noemen. Van het Vredespaleis tot Schiphol. Maar ook heel veel particulieren. Toen Paleis ’t Loo een grote renovatie onderging, verzorgden wij daar ook de installatie voor bliksemafleiding. De toenmalige koningin Beatrix was meer dan geïnteresseerd. Met kennis van zaken bezocht ze regelmatig bouwvergaderingen. Dat was leuk om mee te maken. Bij de oplevering zei ze tegen mij over onze koperen leidingen: ‘Wat glimmen ze, meneer Hartmann!’. Ik zei haar dat ze over een jaar maar weer eens moest kijken . Dan had het weer zijn werking wel gedaan en zijn de leidingen onopvallend geworden.
Voor de buitenstaander is de bliksemafleider een niet altijd duidelijk product. Waar zitten in de nabije toekomst de nieuwe ontwikkelingen in jullie branche?
De techniek en het doel is in principe al 250 jaar hetzelfde. Het opvangen en afleiden van bliksem ter voorkoming van inslag. Ontwikkelingen zitten in zaken als waar beveilig je wel en waar niet. Of het beveiligen van nieuw producten als zonnepanelen. Niet alleen de zon maar ook de bliksem wordt er door aangetrokken. Risicoanalyse dus.
Er is ook een vestiging in Rotterdam. Hoe groot is de markt waar jullie opereren?
Die is overzichtelijk. Er zijn vier grote spelers waaronder Schaap. Dan een twintigtal kleinere en zzp’ ers. Onze specialisaties zitten met name aan de kenniskant, onderhoud en inspectie. Wel door heel Nederland. En voor speciale vragen adviseren we wereldwijd. Daar heb je natuurlijk al die jaren een netwerk voor opgebouwd.
Hoe vinden jullie het ondernemersklimaat in Deventer?
Op zich niet verkeerd. Maar er zijn altijd verbeterpunten. Net als meer andere Deventer bedrijven vinden we dat we toch opdrachten missen uit de hoek van de Gemeente. Dat kan beter.
En hoe is het voor Ingrid Hartmann als vrouw aan de top in deze toch door mannen gedomineerde technische omgeving?
Na het onderwijs heb ik het ondernemerschap ontdekt en ben op deze plek terecht gekomen. Het contact met ‘de mannen’ is prima. En van de techniek krijg ik steeds meer kennis. Ik rij gerust eens mee met een monteur en neem een kijkje op de klus. Een vrouwelijke monteur zou wel mogelijk zijn. Er hebben zich nog geen gegadigden gemeld. Dat ligt ook wel aan het voortraject . We leiden wel zelf op. Meester-gezel, kun je zeggen.
Het beeld van ondernemers is dat ze altijd bezig zijn met hun zaak. Hoe is dat bij jullie, is er nog ruimte voor andere zaken?
Naast het gezin is er ook ruimte voor hobby’s zoals bijvoorbeeld de watersport. Daar zijn we allebei een fan van. Ook op zee zijn we dus met het weer bezig En voor schepen is er ook de mogelijkheid om de bliksem af te leiden.
Michiel, die net als de zaak deze week ook zelf een jubileum viert, is samen met Ingrid een mooi voorbeeld van een bevlogen ondernemer. En dat met een hele rijke historie van 240 jaar.
