“Of ik heb kunnen aanvaarden dat ik nu doodga?” De heer Gerritsen herhaalt mijn vraag terwijl hij mij met vragende ogen aankijkt alsof ik hem het antwoord zou kunnen geven. “Tja, ik geloof het wel. En toch kan ik niet gaan!” Als ik hem vraag waarom hij dan niet kan gaan antwoord hij direct: “Voor haar niet” terwijl hij zijn echtgenote aankijkt. Ik kijk naar het bejaarde echtpaar tegenover mij en zie dat zij elkaar in hun verdriet en machteloosheid ontmoeten.
“Ik kan haar toch niet alleen laten” zegt hij meer tegen zichzelf dan tegen mij. Zij heeft immers gezegd hem liever thuis doodziek te houden dan hem te moeten missen. En doodziek is hij. Deze man in wiens ogen het naderende einde zo zichtbaar is. Deze man waarvan ik denk en voel dat hij hier echt niet meer voor zichzelf is. Uit liefde, pure liefde voor zijn echtgenote vecht hij zich de dag nog door. Met behulp van de ampullen met morfine die hem omringen op de eettafel voor mij.
Moet je iemand dan niet de vrijheid geven om te mogen overlijden? Hoe moeilijk dat ook is? Uit pure liefde? Natuurlijk, denkt u, maar hoe doe je het als het om jouw geliefde gaat? Het is niet de eerste keer dat ik meemaak dat iemand door relaties nog zo verbonden blijft met dit aardse bestaan dat het leven, zoals het cliché al zegt, een lijden wordt. Vanzelfsprekend wil je iemand waarvan je zoveel houdt niet missen. Nu niet, nooit niet. En uiteraard willen wij tot het einde zorgen voor iemand, desnoods gebonden aan bed of aan toeters en bellen. Of erger nog, in een ziekenhuis, woonzorgcentrum of hospice. Als zij maar bij ons blijven. Maar is dat wel goed? Mogen we dat van die ander vragen als deze geen andere keuze meer heeft dan mee te gaan met het lichaam dat niet meer anders kan dan overlijden? Een pittig onderwerp waar je zoveel over kunt zeggen en nog meer bij kunt voelen.
Ik deel mijn gedachten met het echtpaar tegenover mij. Zij kijken mij beide met betraande ogen aan als ik zeg dat het misschien een idee is om naar elkaar uit te spreken dat het mag. Dat het goed is om afscheid van het leven te mogen nemen als er echt geen kwaliteit meer is. Als het op is. Er volgt een emotioneel, open en tot op het bot eerlijk gesprek over zaken die nog niet eerder uitgesproken waren. Onderwerpen die nog in de weg zaten. Ik luister alleen maar en zie dat het hen beiden goed doet. De kramp verdwijnt uit zijn gezicht en zij kijkt mij af en toe begripvol aan. Mevrouw Gerritsen weet dat zij los moet laten en doet dat ook.
Als ik de heer Gerritsen, bij het naar huis gaan, dank voor het feit dat ik hem heb mogen leren kennen zegt hij zichtbaar opgelucht met een heldere stem: “Dit hadden wij veel eerder moeten doen, als ik mij zo blijf voelen hou ik het nog wel een poosje vol!” Vier dagen later overlijdt hij rustig in het bijzijn van zijn geliefde vrouw en kinderen. Thuis in het bed dat de dag na mijn vertrek eindelijk beneden neergezet mocht worden.
(de gebruikte namen zijn om privacyredenen gefingeerd)
Alexander IJsendorn (39) is uitvaartleider bij Herman Bakker Uitvaartzorg in Deventer. Maandelijks schrijft hij over hetgeen hij meemaakt. Soms informatief, soms met een lach, soms met traan, maar altijd persoonlijk!